خبرنگاران درباره رسول ملاقلی پور - مجله یک کامپیوتر

از ویژگی های شاخص اخلاقی رسول می توان به داشتن دل مهربان و زبان صریح و تند او یاد کرد. برخی از این تندزبانی او آزرده خاطر می شدند اما وقتی با او می نشستی و حرف می زدی متوجه می شدی که اساساً این دل و زبان با هم تفاوت دارند و وقتی فرصت دست می داد، حس می کردی که چقدر مهربان است. ضمن اینکه بسیار به جزئیات توجه داشت. حداقل خودم به شخصه بیش از 10 مورد دیدم که به آدم های نیازمند، بی دریغ کمک می کرد و اهل چرتکه انداختن و حساب و کتاب نبود. به نظرم ویژگی شاخص او همین روحیه خاصی بود که احتمالاً مربوط می گردد به همان دوران جنگ، بیشتر دوستان او از اهالی جبهه و جنگ بودند و فرهنگ دفاع مقدس در او تبلور داشت. رسول خیلی اهل حساب و کتاب و عافیت طلب نبود. اهل کارهای پرریسک و سنگین بود و البته سینمای ایران در برخی مواقع قدر او را ندانست و همین باعث شد تا آزرده خاطر باشد. همانطور که گفتم رسول درس سینما نخوانده بود، اما ویژگی مهمی که لازمه کار هنری است در او وجود داشت.

در واقع آن فیلمسازی را داشت و می دانست یک سکانس برای بالاترین حد تأثیرگذاری چطور باید گرفته گردد. به خاطر دارم درباره میم مثل مادر وقتی ایده را با او مطرح کردم، گفت این فیلمنامه به نظرم گریه دار است و الان دوره ساخت فیلم های کمدی است. به او گفتم رسول جان من می خواهم یک فیلم متفاوت بسازم. می خواهم بگویم اگر برای فیلم میم مثل مادر آنقدر حس ها را صادقانه و لطیف با آن های بسیار هوشمندانه ساخت که همه را تحت تأثیر قرار داد و از این حیث در ارتباط با مخاطب بسیار پیروز بود. یادم است سر صحنه سکانس پایانی فیلم، رسول دائماً اشک می ریخت و وقتی از او پرسیدم چه شده گفت من این فیلم را تماماً به عشق مادرم می سازم و زحماتی که او برای من کشید. این جملاتی است که منوچهر محمدی تهیه کننده باسابقه سینما و تلویزیون درباره رسول ملاقلی پور و پس از همکاری مشترک با وی در فیلم میم مثل مادر گفته بود. (1)

رسول ملاقلی پور در پشت صحنه فیلم

زندگی نامه رسول ملاقلی پور

رسول ملاقلی پور در 17 شهریور 1334 خورشیدی در منطقه عباسی تهران به جهان آمد و به خاطر فقر مالی خانواده، پیروز به ادامه تحصیلات متوسط نشد. وی در سنین نوجوانی عکاسی را به صورت آماتور شروع کرد و در 1354 خورشیدی بازیگری تئاتر را به خاطر فن بیان و از میان بردن لکنت زبان انتخاب کرد اما عکاسی را به شکل حرفه ای ادامه داد.

ملاقلی پور در 1359 خورشیدی و با شروع جنگ به عنوان عکاس و خبرنگار از آخرین روزهای مقاومت در خرمشهر عکس و خبر تهیه می کرد. با آخرین نفرات مجبور به عقب نشینی به شرق خرمشهر شد، این در حالی بود که با دوربین سوپر 8 توانست برای بار دوم فیلمبرداری را همزمان با عکاسی تجربه کند. لذت و حس فیلمبرداری باعث شد تا او تجربیات عکاسی و ظهور و چاپ در لابراتوار را این بار از ویزور فریم های متحرک ببیند.

وی نخستین تجربه داستانی به طریقه 16 میلیمتری را مشترک با حسین منزه زیر نظر فرامرز باصری فیلمبرداری و کارگردانی کرد. پس از آن، فیلم 16 میلیمتری سقای تشنه لب را به عنوان نویسنده، تهیه کننده و کارگردان برای حوزه اندیشه و هنر اسلامی ساخت.

ملاقلی پور از کارگردانان سینمای جنگ و اجتماعی ایران بود و توانست با فیلم پرواز در شب، سیمرغ بلورین بهترین فیلم را از جشنواره فیلم فجر دریافت کند.

وی که در حال تهیه مقدمات ساخت فیلم مستند شش گوشه عرش درباره حرم امام حسین (ع) و بازنویسی فیلمنامه عصر روز دهم بود که در 15 اسفند 1385 خورشیدی در اثر سکته مغزی به دیار باقی شتافت. ملاقلی پور که برای کار روی فیلمنامه خود به نوشهر رفته بود و در منزل یکی از دوستانش سکونت داشت و صبح سه شنبه سکته کرد و پیش از رسیدن امدادگران اورژانس جان سپرد. او پیش تر 2 سکته قلبی را از سر گذرانده بود. (2)

ازجمله آثار رسول ملاقلی پور می توان به موارد زیر اشاره کرد:

میم مثل مادر (1385)

رویای جوانی (1381)

مزرعه پدری (1381)

قارچ سمی (1380)

سفر به فردا (1380)

نسل سوخته (1378)

هیوا (1377)

کمکم کن (1376)

تا آخرین نفس (1374)

سفر به چزابه (1374)

دشت ارغوانی (1373)

پناهنده (1372)

خسوف (1371)

راز خنجر (1371)

لبه تیغ (1371)

مرغابی وحشی (1370)

مجنون (1369)

پاتال و آرزوهای کوچک (1368)

افق (1367)

پرواز در شب (1365)

بلمی به سوی ساحل (1364)

نینوا (1362)

سبک و سیاق فیلمسازی رسول ملاقلی پور

رسول ملاقلی پور از جمله فیلمسازانی محسوب می شد که در میان سینمادوستان و سینمانویسان به فیلمساز غریزی شهرت داشت. فیلمسازی که ابتدا از عکاسی و فیلمبرداری گام در عرصه هنر نهاد و تا کسب جایزه کارگردانی جشنواره فیلم فجر نیز پیش رفت و به عنوان یکی از فیلمسازان مطرح سینمای دفاع مقدس مطرح شد. علی ملاقلی پور فرزند رسول ملاقلی پور درباره سبک و شیوه فیلمسازی و همچنین الگو و اساتید پدر چنین می گوید: سه نفر روی پدرم تأثیرگذاری داشتند. این تأثیرگذاری را البته بعدها در میان سخنان پدرم و فیلم هایش پیدا کردم. نخست بهروز مرادی که پدرم به وی علاقه زیادی داشت و در فیلم سفر به چذابه نیز به وی اشاره کرده است. در این فیلم جوانی که شباهت چهره ای زیادی با شهید بهروز مرادی داشت، در نقشی به نام بهروز بازی می کند. فرد دیگری که باعث تحول در پدر شد، شهید حسن شوکت که جانباز بود و بعد از جنگ شهید شد. پدر که در جبهه بوده، شهید شوکت از وی می خواسته تا کارهایی را انجام دهد مثلاً پیغام برساند. یک بار رسول ملاقلی پور از روی خستگی کار را انجام نمی دهد و می خوابد، فردایش شهید شوکت به وی می گوید، همین تعلل تو شاید باعث شهادت چند نفر گردد. این سخنان وی باعث می گردد، پدرم احساس کند به جنگ تعهد دارد و نباید کوتاهی کند. می توانم بگویم شهیدان بهروز مرادی و حسن شوکت معلمان پدرم بودند و رسول ملاقلی پور که خیلی زود پدرش را از دست داده بوده و کسی را نداشته که به وی راه و رسم زندگی درست را یاد بدهد از آنها درس زندگی گرفته است. سومین شخص داستانش به ساخت یک مستند بازمی گردد. پدرم مستندی به نام حمید و فاطمه درباره شهید حمید باکری می سازد که روایت خانم فاطمه امیرانی از همسرش حمید باکری و عشق یک رزمنده به همسر و خانواده اش است. شخصیت حمید باکری و زندگی اش روی پدرم اثر می گذارد و همین موضوع مقدمه ساخت فیلم هیوا می گردد.

پدرم برای آنکه بتواند فیلمنامه خوبی بنویسد، به سراغ کتابفروشی های روبه روی دانشگاه تهران می رود و چند فیلمنامه چاپ شده از جمله آثار بیضایی را می گیرد تا براساس آن نحوه درست نگارش فیلمنامه را یاد بگیرد. در فیلمسازی نیز علاوه بر تجربه های عینی که در زمان مستندسازی به دست آورده بود، خیلی زیاد فیلم می دید. یادم هست که فیلم ترمیناتور را شاید بیش از 100 بار تماشا کرد و می خواست نحوه فیلمبرداری صحنه های اکشن و التهاب آور را بهتر درک کند. برای همین وقتی فیلم می دید صحنه های اکشن را روی دور کند یا به اصطلاح سینمایی ها اسلوموشن نگاه می کرد. چندین بار این کار را تکرار می کرد تا محل استقرار دوربین ها، زاویه دوربین، کات ها، میزانسن و هرچه باعث می شد تا اکشن فیلم از آب دربیاید را ببیند. (3)

علی ملاقلی پور در مراسم نکوداشت پدرش

منابع:

1.ناگفته هایی ازفیلم عاشورایی رسول ملاقلی پور؛ مشرق؛ شهریور 1399

2.زندگینامه رسول ملاقلی پور؛ همشهری آنلاین؛ بهمن 1386

3.مروری بر زندگی هنری زنده یادرسول ملاقلی پور به روایت فرزندش؛ آی سینما؛ اسفند 1395

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما